Roman «Vohnem i mechem» pol′s′koho pys′mennyka Henrika Senkevycha (1846—1916) vidtvoryuye podiyi seredyny CHVII stolittya, koly Rich Pospolyta vela zapeklu borot′bu z ochoplenoyu narodnymy povstannyamy Ukrayinoyu. Heroyi romanu potraplyayut′ u samyy vyr kryvavoyi biyky, i vidtodi yichni doli vzhe nerozryvno pov’yazani z viynoyu. Tak, viyna zvela i rozluchyla dvoch zakochanych — pol′s′koho shlyachtycha YAna Skshetus′koho i molodu knyazivnu Olenu, i vony, schob vidstoyaty svoye kochannya, dolayut′ bezlich pereshkod. Sered bahat′och personazhiv romanu pryvertaye uvahu postat′ Bohdana CHmel′nyts′koho, velykoyi i nepovtornoyi osobystosti v istoriyi Ukrayiny, het′mana kozachoho, scho vtilyv u sobi «narodnu henial′nist′ u vs′omu: v rozumi, obdarovanosti, buynoschach, nestrymanosti natury, u velykiy mriyi pro volyu dlya ridnoyi krayiny».