Za ponad sto rokiv, scho splyvly vid chasu poyavy knyhy akademika Vseukrayins′koyi akademiyi nauk po kafedri svitovoho mystetstva, profesora Fedora SHmita (1877–1937), v ukrayins′kiy nautsi pro mystetstvo malo scho zminylosya. Pratsya, vydana v CHarkovi u berezni 1919 roku, zberihaye aktual′nist′ i lyshayet′sya obov’yazkovoyu dlya sprahlych opanuvaty teoriyu svitovoyi vizual′noyi kul′tury y architektury. Traktat prezentuye kontseptsiyu stanovlennya mystetstva v obshyri yoho ontolohichnych proyaviv: od morfolohiyi vyhotovlennya tvoru do sotsiolohiyi yoho funktsionuvannya y tonkoschiv psycholohiyi spryynyattya. Teoriya prohresyvnoho tsyklichnoho rozvytku mystetstva, vykladena v knyzi, ye unayavnennyam teoretychnych rozmysliv, bazovanych na faktach istoriyi mystetstva, a ne istoriyi myttsiv. U perebihu studiyuvannya vydilenych p’yaty komponentiv zobrazhal′noho mystetstva (rytm, forma, ruch, prostir, svitlo) avtor unaochnyuye pryrodu i sutnist′ chudozhnich tvoriv na pidstavi shesty styliv zhyvopysu (irrealizm, idealizm, naturalizm, realizm, ilyuzionizm, impresionizm), navchaye toho, yak yich slid spryymaty; yakscho ne spryymaty — yak stavytysya. Architekturni formy derev’yanych tserkov Ukrayins′kych Karpat (perevazhno boykivs′koho typu) piddano komparatyvno-teoretychnomu osmyslennyu. Traktat Fedora SHmita tsikavyy ne lyshe fachivtsevi — tekst poyasnyuye, scho take mystetstvo, yak maye povodytysya hlyadets′ (lyubytel′, student), komunikuyuchy z tvorom vizual′noho, yak musyt′ vychovuvaty rozumne oko, aby spohlyadaty chudózhnye ne lyshe emotio, a y bil′sh-mensh ratio. Vstupna stattya, pereklad z rosiys′koyi, komentari ta dodatky: Andriy Puchkov Zahal′na redaktsiya: Kateryna Stanislavs′ka