Zminyuyut′sya istorychni dekoratsiyi, ta psychika lyudyny zalyshayet′sya mayzhe nezminnoyu. CHy ne tak samo, yak holovnyy heroy romanu YAkiv Mychaylyuk, i teper lyudyna chasom rozcharovuyet′sya v yunats′kych idealach i schodyt′ na shlyach vyhody, indyvidualizmu y chuttyevych nasolod? CHy ne tak samo shukayut′ deyaki zhinky uspishnoho zamizhzhya, ne hrebuyuchy zadlya ts′oho nichym? CHy ne takoyu samoyu zalyshayet′sya u vikach bat′kivs′ka lyubov? Volodymyr Vynnychenko v romani «Zapysky Kyrpatoho Mefistofelya» doslidzhuye pytannya rozumu y instynktu, sim’yi ta rozluchennya, opiky nad dit′my y abortiv, obov’yazku ta osobystych bazhan′, zakochanosti y lyubovi, vysokych poryvan′ i zahruzannya v boloti povsyakdennosti. Tonkyy psycholohizm romanu stavyt′ yoho na odyn schabel′ iz bezsmertnymy tvoramy svitovoyi klasyky.